غیبت آثار مخرّب زیادى در جامعه انسانى دارد که اگر دست کم گرفته شود خطر آن بیشتر خواهد بود، اضافه بر این، آثار سویى از نظر روحانى و معنوى و عقوبت هاى الهى دارد که در روایات به آن اشاره شده است.

در مورد اول امور زیر را مى توان بر شمرد:

1ـ غیبت مهمترین سرمایه جامعه یعنى «سرمایه اعتماد» را از بین مى برد، زیرا غالب اشخاص داراى نقاط ضعفى هستند که سعى در کتمان آن دارند اگر آنها پوشیده بمانند، اعتماد مردم نسبت به یکدیگر باقى و بر قرار خواهد بود.

ولى کشف آنها بى اعتمادى عجیبى ایجاد مى کند، و مى دانیم اساس تعاون و همکارى اجتماعى، اعتماد متقابل افراد جامعه نسبت به یکدیگر است، و بدون آن جامعه بشرى به جهنم سوزانى تبدیل مى شود که مشکلات زندگى اجتماعى را دارد، ولى منافع آن از بین خواهد رفت.

2ـ غیبت سرچشمه سوء ظن نسبت به همگان است، زیرا هنگامى که عیوب مخفى جمعى از افراد از طریق غیبت آشکار گردد، انسان نسبت به همه پاکان و نیکان هم بدبین مى شود، و مى گوید: لابد آنها نیز در خلوت هاى خود چنین کارهایى دارند که ما نمى دانیم، و «بر هر که بنگرى به همین درد مبتلا است».

3ـ غیبت یکى از اسباب اشاعه فحشاء است چرا که هنگامى که گناهان مخفى افراد از طریق غیبت آشکار گردد، دیگران نیز تشویق به گناه مى شوند، و اصولا ابهّت گناه از بین مى رود، و عذر و بهانه اى براى آلودگان مى شود که اگر ما چنین مى کنیم فلان کس که از ما بهتر و آگاهتر است نیز مرتکب این عمل مى شود.

در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم که فرمود: «مَنْ قالَ فى مُؤْمِن مارأتْهُ عَیْناهُ وَ سَمِعَتْهُ اُذُناهُ فَهُوَ مِنَ الَّذِینَ قالَ اللّهُ عَزَّ وَجَلَّ: اِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ اَنْ تَشیْعَ الْفاحِشَةُ فِى الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ اَلِیْمٌ; کسى که درباره مؤمنى آنچه را چشمش (از بدى ها) مى بیند، و گوشش مى شنود و بگوید، او از کسانى است که خداوند متعال در حق آنان فرموده: کسانى که دوست دارند، کارهاى زشت در میان مؤمنان شایع شود، عذاب دردناکى دارند». اصول کافى، جلد 2، صفحه 357.

4ـ غیبت، گنهکاران را در گناهشان جسور مى کند، زیرا مادام که پرده از اعمال انسان برداشته نشده است شرم و حیا مانع از گناهان بیشتر و علنى تر است اما هنگامى که کوس رسوایى کسى را بر سر بازار زدند از ارتکاب گناه پروایى نخواهد داشت.

 

5ـ غیبت سبب ایجاد کینه و عداوت و بغضا است، چرا که مهمترین سرمایه انسان آبرو و شخصیت اجتماعى او است، در حالى که غیبت کننده این سرمایه گران بها را از بین مى برد و به همین دلیل کینه و عداوت شدیدى را در دل غیبت شونده (در صورتى که به گوش او برسد) بر مى انگیزد.

6ـ غیبت، غیبت کننده را از چشم مردم مى اندازد، چرا که فکر مى کنند، هنگامى که عیوب دیگران را نزد آنها مى گوید، لابد عیوب آنها را نزد دیگران خواهد گفت. لذا در حدیثى از امیرمؤمنان على(علیه السلام) مى فرماید: «مَنْ نَقَلَ اِلَیْکَ نَقَلَ عَنْکَ; هر کس به سوى تو (عیوب مردم را) نقل کند (عیوب تو را) براى دیگران نقل خواهد کرد». شرح غرر الحکم، جلد 5، صفحه 451

در حدیث دیگرى مى خوانیم: «لامرُوَّةَ لِمُغْتاب; غیبت کننده شخصیت و احترامى همان، جلد 4، صفحه 347.

7ـ غیبت عذر و بهانه اى براى توجیه گناهان غیبت کننده مى شود، او براى این که از حملات و اعتراضات مردم در امان بماند، به سراغ غیبت مى رود